Fibromiyalji nedir? Fibromiyaljide Beslenme Nasıl Olmalı?

Fibromiyalji Nedir?

Fibromiyalji birden çok hassas noktada, eklem sertliği, kronik yaygın ağrı ve sistemik semptomlar (örn. Yorgunluk, bilişsel işlev bozukluğu, duygu durum bozuklukları ve uykusuzluk) ile iyi tanımlanmış altta yatan organik hastalık olmaksızın karakterize edilen bir sendromdur.

Santral sensitizasyon sendromlarından biri olarak kabul edilen FMS uyku bozukluğu, anksiyete ve depresyon, hassas nokta varlığı, duygudurum bozukluğu, kognitif işlev problemleri ve kas spazmı ile karakterizedir. FMS, irritabıl bağırsak ve psikiyatrik bozukluklar dahil olmak üzere birçok durumla ilişkilendirilmiştir.

Fibromiyaljinin oluşumunu ve gelişimini etkileyen mekanizmalar net bir şekilde anlaşılmamıştır. Ancak santral, otonom ve periferik sinir sistemleri, genetik, nörotransmiterler, hormonlar, psikiyatrik ve çevresel etmenler gibi birçok faktörün etkili olduğu bildirilmiştir.

Fibromiyalji Belirtileri Nelerdir?

Fibromiyalji Belirtileri: Kronik (> 3 ay), yaygın veya çok bölgeli ağrı, yorgunluk, uyku bozuklukları, bilişsel problemler ve diğer somatik semptomlar (baş ağrısı, karın ağrısı veya şişkinlik, baş dönmesi, parestezi) fibromiyaljinin belirtilerindendir. Bazı hastalar bilişsel sorunları hafızalarını, dikkatlerini, odaklanma veya konsantre olma yeteneklerini etkilediğini bildirmektedir. Yaygın olan bu semptomlara ek olarak sikka semptomları, raynaud fenomeni, migren, depresyon, anksiyete, çoklu dismenore, çarpntı, göğüs ağrısı, nefes darlığı, alerjik semptomlar, çoklu kimyasal hassasiyet ve kulak çınlaması gibi semptomlar eşlik etmektedir. İrritabil bağırsak sendromu, temporamandebler disfonksiyonu, premenstürel sendromu, kadın üretral sendromu, migren, huzursuz bacak sendromu gibi bazı sendromlar birliktelik göstermektedir.

Bu semptomlar birçok hasta için yıllarca devam eder ve sık sağlık hizmeti kullanımına yol açar; fibromiyalji ve semptomları bazıları için ağırlık kaybına neden olabilir. Birçok tedavi mevcut olmasına rağmen, hastalığın yönetimi zor olmaktadır.

FMS hastaların basınç ağrı eşiği sağlıklı bireylere göre daha düşük bulunmuştur ve hastaların yaşam kalitelerinin etkilediği gösterilmiştir.

Fibromiyalji tanısı üç ay veya daha uzun süredir devam eden ve tıbbı bir nedene dayanmayan yaygın ağrı şikayeti ile konulmaktadır.

Fibromiyaljide Tedavi Nasıl Olur?

FMS’de görülen problemler pek çok faktöre bağlı olduğundan tedavide çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Tedaviden amaç: ana bulgu olan ağrıyı azaltmak, egzersiz toleransını arttırmak, fonksiyonelliği, yaşam kalitesini arttırmak, stres, anksiyete ve ilişkili semptomları azaltmak olarak belirlenmektedir. FMS’de tedavi tüm semptomları hitap etmesi açısından iki yöntem kullanılmaktadır.

• Farmakolojik tedavi
• Nonfarmakolojik

tedavi yöntemleridir.

FM tedavisinde, ilaç tedavisi dışında birçok alternatif yolun kullanılabildiği bilinmektedir. Aerobik egzersizler, bilişsel, davranışçı terapi, hasta eğitimi, akupunktur, hipnoterapi, besin desteği kullanımı ve ozon terapisi uygulanan tedavilerden bazılarıdır.

Fibromiyaljide Beslenme Nasıl Olmalı?

Antioksidan Açıdan Zengin Besinler Tercih Edilmeli

• Tüm yeşil sebzeler
• Siyah üzüm, pancar, mor havuç gibi mor, siyah ve kırmızı renkli mevsim sebzeleri ve meyveleri
• Yabani orman meyveleri

Magnezyum Selenyum ve Çinko Yönünden Zengin Besinler Tercih edilmeli

Yapılan bir çok çalışma FM hastalarında çinko ve mg eksikiği gözlemlenmiş. Çinko eksikliği kas yaralamasında iyileşmeyi etkiler. Magnezyum eksikliği büyük ölçüde kas ağrısı ile birlikte yorgunluk, uyku güçlükleri ve kaygı ile ilişkilendirilmiştir; bunların hepsi fibromiyaljinin yaygın semptomlarıdır.

Selenyum, çinko ve magnezyum gibi mikro besin öğeleri antioksidan özellikleriyle FM patofizyolojisinde önemli rol oynamaktadır. Yapılan çalışmalarda çelişkili sonuçlar bulunmakla birlikte FM tanılı hastalarda bu üç mikro besin öğesinin yetersizliğine rastlanabilmektedir.

Mg bakımından zengin besinler:

• Avakado
• Bitter çikolata
• Koyu yeşil yapraklı sebzeler

Çinko bakımından zengin besinler:

• Et ürünleri
• Kabak çekirdeği
• Tahin
• Ayçiçek tohumu
• Pikan cevizi

Selenyum bakımından zengin besinler:

• Brezilya fıstığı
• Ton balığı
• Kırmızı et
• Tavuk eti
• Yumurta

Fibramiyalji de D vitamini eksikliği giderilmeli

Fibromiyalji hastalarında yüksek oranda vitamin D eksikliği ve yetersizliği görülmektedir. Bu nedenle, FM tanısı alan ve tedaviye başlanan hastalarda mutlaka vitamin D düzeylerinin bakılması gerekmektedir. Vitamin D seviyesi düşük olan hastalara yeterli düzeyde replasman yapılmasının hastaların kas-iskelet sistemi semptomlarında ve  şikayetlerinde belirgin azalma sağlayacaktır.

Demir eksikiği varsa giderilmeli

Yapılan bir çalışmada demir yetersizliği anemisi olan ve talasemi bulunan bireylerde FM görülme ihtimalinin daha yüksek olduğu belirtilmiştir. Demir yetersizliği anemisi bulunan bireylerde görülen konsantrasyon bozukluğu, bilişsel fonksiyon yetersizlikleri ve yorgunluk gibi belirtilerin sadece demir yetersizliği kaynaklı değil FM kaynaklı da olabileceği belirtilmiştir.

Fibromiyalji Ve Besin Desteği

FM tanısı almış hastalara uygulanan; alg türlerinden birisi olan Chlorella pyrenoidosa, 5-hidroksitriptofan (5-HTP), asetil-Lkarnitin, koenzim Q10, Ginkgo biloba, kollajen hidrolizatı ve S-adenosil-L-metionin gibi birçok tedavinin, FM ile birlikte görülen semptomlardan bazılarında iyileşme sağladığı, kronik yorgunluk sendromunu ve ağrıları azalttığı, yaşam kalitesini artırabildiği ancak, tüm semptomlarda iyileşme sağlamadığı bildirilmiştir.

Fibromiyalji Rahatsızlığında Kaçınılması Gerekenler

• Aşırı fiziksel aktivite

Hava değişikliği, stres ve aşırı fiziksel aktivite gibi tetikleyici faktörler ağrıyı arttırabilmektedir. Ağrı yanma, batma hissi, zonklayan, kemirici gibi farklı biçimlerde hissedilmektedir (Dönmez ve Erdoğan, 2009). Aynı zamanda ağrı eşiği ve toleransında azalma görülmektedir bundan dolayı normal şartlarda ağrı yapmayan bir uyarı ağrıya neden olmaktadır.

• Stres

Stres oluşturan durumlardan uzak durmaları, duygularını gerektiği zaman açıkça ifade etmeleri gerekmekte. Ruh hali, uyku bozukluğu ve stres faktörleri hastalıklarında önemli rol oynadığından bu faktörlerle nasıl baş edebilceği bulunmalıdır.

• Düşük uyku kalitesi

FMS hastaların %99’u artan ağrı ve yorgunluğun sebebi düşük uyku kalitesinden dolayı olduğu bildirmişlerdir. Yorgunluğun uzun vadeli sonuçları ise hastanın çalışma yeteneğinde ve fiziksel işlevsellikte kademeli olarak bozulmalara neden olmaktadır.

• Sigara içmek

Sigara ve kafein tüketimini azaltıp doğru beslenme ve düzenli egzersiz yapılmalıdır. Yapılan araştırmalarda FMS hastalarının düşük antioksidan kapasiteye sahip oldukları bulunmuştur. Oksidatif strese sebep olan inflamatuar sitokin oluşumu
FMS sebeplerinden birisi olarak değerlendirilebilmektedir. Bu nedenle  oksidatif stresi artıran sigara tüketimi vücut üzerindi olumsuz etki gösterir.

• Çok çay ve kahve tüketmek

Fazla kafein tüketimi migren ve fibromiyalji ağrılarını artırır.

Kahvenin içerisindeki kafein:

• Adenozin reseptörlerini etkileyerek uyku kalitesini azaltır ve bozar, uykuya dalmayı güçleştirir
• Sinir hücrelerin ve beynin uyarılabilirliğini artırarak ağrılara daha duyarlı hale getirir
• Kaygıyı artırır
• Stres cevabını ortaya çıkarır, kortizol düzeyleri yükselir
• Çarpıntı yapar, tansiyon düzeylerini yükseltir
• İdrar söktürücü özelliği nedeniyle magnezyum düzeylerini düşürür
• Kaslarda istemsiz kasılmalara/seğirmelere neden olur
• B vitamini düzeylerini düşürür

• Mono sodyum glutamat (MSG) ve aspartam

Mono sodyum glutamat ve aspartamın yüksek dozlarda tüketiminin nörotoksik etkilere sebep olduğu bilinmektedir.

• Cıva, kadmiyum ve kurşun gibi ağır metaller

Cıva, kadmiyum ve kurşun gibi ağır metallerin zararlı etkileriyle ilişkilendirilmiştir. Araştırmalar, belirli temel besin maddelerinde eksiklik olan hastalarda yorgunluk ve diğer FM semptomlarıyla birlikte ağrı engelleme mekanizmalarında işlev bozukluğu gelişebileceğini göstermektedir. Ek olarak, cıva ve diğer toksik elementler temel besinlerin biyoyararlanımını engelleyebilir.

Önemli Noktalar