Demir Eksikliği Nedir? 

Demir eksikliği, vücutta yeterli miktarda demir minerali bulunmadığında ortaya çıkar. Bu, kırmızı kan hücrelerinin (alyuvar) sayısının azalmasına yol açar ve “kansızlık” ya da “anemi” dediğimiz bir duruma yol açar. Alyuvarların yapısında bulunan ve vücutta oksijen taşımalarını sağlayan bir protein olan “hemoglobin” yapmak için demire ihtiyaç vardır. Demir eksikliği anemisi dünyada en sık görülen anemi tipidir. 

Demir Eksikliği Belirtileri Nelerdir? 

• Aşırı yorgunluk, halsizlik 

• Cilt renginde solukluk 

• Dil düzleşmesi ve pütürleri kaybolmuştur 

• Dudak kenarlarında küçük çatlaklar 

• Cilt kuruluğu veya pul pul olması 

• Tırnak ve saçlarda kırılma 

• Baş ağrısı 

• Baş dönmesi 

• Kalp çarpıntısı 

• El ve ayakta uyuşma 

• Depresyon 

• Tebeşir, toprak, buz yemek 

Kansızlık Sebepleri: 

Demir ihtiyacının arttığı durumlarda oluşan demir eksikliği; 

• Gebelik 

• Emzirme dönemi 

• Ergenlik 

• Büyüme çağında olmak 

• Sık aralıklarla doğum yapmış olmak 

Yetersiz alım sonucu oluşan kansızlık; 

• Yetersiz ve dengesiz beslenme 

• Vejetaryen veya vegan beslenme 

Demir kaybı sonucu oluşan kansızlık durumu; 

• Aşırı adet kanaması 

• Gastrointestinal sistem kanamaları 

• Çok fazla spor yapmak (terle demir kaybına neden olur ağır spor yapan sporcularda gözlemlenir genellikle) 

Demir emilimini etkileyen durumlar; 

• Düşük mide asidi 

• Aşırı veya yemek sırasında, hemen sonrasında çay ve kahve tüketmek demir emilimini engeller. 

• Emilimi engelleyen ilaçlar (aspirin, antidepresan, antiromatizmal ilaçlar) 

• Yemeklerle birlikte kalsiyum içeriği yüksek besinler tüketmek 

• Kepek veya aşırıya kaçan posa alımı 

• Sigara kullanmak 

• Hazır gıda tüketmek 

• Saç boyası ve deterjan kullanmak 

• Genetik akdeniz anemisi 

Kansızlığa İyi Gelen Besinler? 

Kırmızı et, karaciğer, dalak ve sakatatlar, balık, tavuk 

• Et ürünlerini tüketirken eşlikçi olarak salata veya c vitamin içeriği yüksek meyve suyu tüketilmesi demir emilimini artırmaktadır. 

• Et ürünlerini tüketirken genellikle yanında ayran veya yoğurt tüketiriz. Yoğurt ve ayranın içeriğindeki kalsiyum demir emilimini engeller. 

Yumurta 

Yumurta besin içeriği bakımından oldukça zengin ve vücutta emilimi oldukça yüksek. Anne sütünden sonra en kaliteli protein kaynağı. 

Genellikle kahvaltıda tükettiğimiz yumurtanın içeriğindeki demir ve diğer bileşenlerin emilimini engellememek için çay tüketmeyin. Çay yerine bitki çayı, ıhlamur meyve suyu veya salata tercih edebilirsiniz. 

Kuru baklagiller ve tahıllar 

Buğday, arpa, yulaf, pirinç, çavdar ve mısır gibi tahıllar, A ve B vitamini ile yüksek oranda demir barındırır. Tahıllar özellikle kuru baklagiller ile birlikte tüketildiği zaman vejetaryenler için demir deposu haline geliyor. Yanında C vitamininden zengin besinler tercih etmek demir emilimini artırıyor.

Demir Eksikliği Hakkında Sık Sorulan Sorular?

Vücutta demir eksikliğinde ne olur?

Vücutta demir elementi eksik olduğu durumda; halsizlik, yorgunluk, saç dökülmesi, el ve ayaklarda solgunluk ve üşüme, kalp çarpıntısı, baş ağrısı, nefes darlığı gibi belirtiler göstermektedir.

Demir eksikliğine iyi gelen besinler?

Demir içeriği yüksek besinler, özelikle kırmızı et, beyaz et, balık ve deniz ürünleri gibi hayvansal besinler. Ciğer yüksek oranda demir içerir. Baklagiller, yumurta, kuru yemişler, yağlı tohumlar,  koyu yeşil yapraklı sebzeler, tam tahıllar ve kuru meyveler demir açısından oldukça zengindir.

Demir kaynağı besinler

Proteinden zengin besinler özellikle dana eti, koyun eti ve tavuk eti hem demirinden zengin besinlerdir. Etlerden başka iyi pişmiş olan kuru baklagiller, soya fasulyesi, yumurta, kuru meyveler (özellikle kuru üzüm, kuru kayısı), pekmez, yeşil sebzeler (ıspanak), fındık, fıstık, susam, tahin gibi yiyecekler demirden zengindir.

B12 ile demir eksikliği aynı mı?

Demir eksikliği, folik asit ve B12 eksikliği kansızlığa yol açar. Aynı şey değildir ama iki bileşende kan üretiminde rol oynar. Bir birine sinerjik etki gösterirler.

Demir eksikliği ruh halini değiştirir mi?

Evet ruh halinde değişikler oluşmasına sebep olabilir. Anksiyete, depresyon ve sinirli olma durumu gibi ruh hali değişiklikleri ortaya çıkabilir.

Demir eksikliği kilo yapar mı?

Demir eksikliği insan metabolizmasını yavaşlattığı ve hemoglabin üretimini etki edip vücutun oksijenlenmesi üzerinde etki gösterdiği için kilo alımını kolaylaştırır.

Kansızlık özellikle halsizlik ve hareket etmede isteksizliğe neden olduğu için kilo vermeyi zorlaştırır. Hormonal yapı sağlıklı olmadığında kilo almak kolaylaşır.

Demir eksikliği tehlikeli mi?

Kansızlık ihmal edildiğinde, tedavi edilmediğinde birçok sağlık sorununa sebep olabilir. Demir vücut bağışıklık sistemi için önemlidir. Bağışıklık sistemini zayıflatır ve enfeksiyonlara, hastalıklara açık hale getirir.

Bebeklerin sağlıklı gelişebilmesi için hamilelik sürecinde vücut demire ihtiyaç duyar. Demir eksikliği olan gebeliklerde erken doğum, bebeğin kilosunda kayıp, doğum kusurları ve anne adayında bazı sağlık problemleri ortaya çıkabilir.

Demir eksikliği, çocukların gelişim çağını etkileyen bir sağlık problemidir ve uzun süreli tedavi edilmeyen demir eksikliği anemisinde çocuklarda gelişim bozukluğu görülebilir.

Asıl Önemli Olan Demir Miktarı Değil! 

Kırmızı etin 100 gramında 2-3 mg; beyaz ette 1 mg; 1 tatlı kaşığı pekmezde de 1 mg demir bulunuyor. Ancak burada asıl dikkat edilmesi gereken nokta, besinlerin içerdiği demir miktarı değil; demirin ‘HEM’ olarak isimlendirilen formda olup olmaması… Demir mineralleri HEM olan ve HEM olmayan demir şeklinde 2’ye ayrılıyor. İçerisindeki enzim ve yapıdan dolayı kullanılabilirliği daha fazla olan, kaliteli dediğimiz HEM olan demir, daha çok yumurta ve ette bulunuyor. HEM olmayan demir içeren pekmez, yeşillik gibi besinler, demir eksikliğini tamamen gidermiyor, yalnızca katkıda bulunuyor. Bu nedenle demir eksikliğini yalnızca yeşillik veya pekmezle gidermek mümkün olmuyor.